Upadłość konsumencka w pytaniach i odpowiedziach

Poniżej znajdziecie Państwo odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania naszych Klientów, związane z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej z podziałem na poszczególne etapy.

ETAP I

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości

Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Wniosek może złożyć osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Jeśli ktoś prowadził taką działalność w przeszłości, musi pamiętać, by przed złożeniem wniosku wykreślić się z rejestru (CEiDG).

Czy małżonkowie mogą złożyć wspólny wniosek o ogłoszenie upadłości?

Przepisy prawa nie przewidują wspólnego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Oznacza to, że koniecznym jest złożenie dwóch odrębnych wniosków. Niemniej istnieje możliwość wspólnego ich rozpoznania, przy czym dotyczy to jedynie ogłoszenia upadłości. Samo postępowanie upadłościowe prowadzone po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, będzie toczyło się co do każdego z małżonków z osobna. Jest jednak duże prawdopodobieństwo, że w takiej sytuacji sąd wyznaczy tego samego syndyka.

Czy mogę złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli posiadam tylko jednego wierzyciela? Czy istnieje minimalna kwota zadłużenia, która uprawnia do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może być złożony, gdy posiadamy tylko jednego wierzyciela. Nie ma również znaczenia wysokość naszego zadłużenia. Należy jednak pamiętać, że w większości przypadków upadły musi pokryć koszty postępowania. Zatem, przy niewielkich długach, upadłość może nam się po prostu nie opłacać.

Czy muszę posiadać majątek, aby móc złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć osoba, która nie posiada majątku, ani nie uzyskuje żadnych dochodów.

ETAP II

Rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości

Jak wygląda rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości przez Sąd? Czy istnieje jakiś termin na jego rozpoznanie i czy Sąd zawsze wyznacza rozprawę zanim wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej rozpoznaje Sąd w składzie jednoosobowym. Teoretycznie, wniosek może być rozpoznawany na posiedzeniu niejawnym bądź podczas rozprawy. Wieloletnie doświadczenie naszych prawników pokazuje jednak, że większość wniosków o ogłoszenie upadłości rozpoznawanych jest na rozprawie, podczas której sędzia przesłuchuje wnioskodawcę na okoliczności związane z jego sytuacją majątkową.

Co do zasady, Sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia przez nas wniosku.

Co zrobić w przypadku, gdy Sąd oddali mój wniosek o ogłoszenie upadłości? Czy to oznacza, że nie mam już możliwości ogłosić upadłości?

Oddalenie przez Sąd wniosku o ogłoszenie upadłości nie oznacza jeszcze, że nasze szanse na oddłużenie zostały zaprzepaszczone. W ciągu 7 dni od dnia rozprawy możemy bowiem wnieść zażalenie. Jeżeli w naszej sprawie nie było rozprawy, najpierw musimy złożyć wniosek o uzasadnienie postanowienia w sprawie oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłość, a dopiero po jego otrzymani biegnie nam termin na wniesienie zażalenie.

Jeżeli Sąd Okręgowy również odmówił nam ogłoszenia upadłości, kolejny wniosek o analogicznej treści zostanie zwrócony. W takiej sytuacji warto poprosić o pomoc prawnika i wspólnie zastanowić się, co w konkretnej sprawie da się zrobić.

ETAP III

Postępowanie upadłościowe

Jak wygląda postępowanie od momentu wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości?

Sąd ogłaszając upadłość, wyznacza Sędziego – komisarza, który będzie nadzorował postępowania upadłościowe oraz ustanawia syndyka.

Syndyk ustala jakie składniki naszego majątku wchodzą do masy upadłości i na tej podstawie sporządza spis inwentarza, który przedkłada Sędziemu – komisarzowi. Ujęte w spisie inwentarza składniki majątku są zbywane przez syndyka w toku postępowania upadłościowego.

Syndyk zobowiązany jest ponadto do zawiadomienia o ogłoszeniu upadłości wierzycieli wskazanych we wniosku o ogłoszenie upadłości, a także tych wierzycieli o których poweźmie informację podczas trwania postępowania. Zawiadamiając wierzycieli, syndyk poucza ich o prawie do zgłaszania wierzytelności, które przysługują im wobec upadłego. Na podstawie dokonanych zgłoszeń, syndyk sporządza listę wierzytelności, która podlega weryfikacji upadłego, a następnie zatwierdzeniu przez Sędziego – komisarza.

Po zatwierdzenie listy wierzytelności postępowanie upadłościowe zmierza do zakończenia, pod warunkiem, że do tego czasu zostały już zbyte przez syndyka wszystkie składniki masy upadłości, o ile oczywiście upadły posiadał majątek.

Jaka jest przeciętna długość postępowania upadłościowego?

Z doświadczenia naszych prawników wynika, iż przeciętna długość postępowania upadłościowego w przypadku konsumentów, którzy nie posiadają żadnego majątku wynosi od 6 do 8 miesięcy. Natomiast gdy w skład masy upadłości wchodzi nieruchomość bądź majątek ruchomy postępowanie ulega wydłużeniu nawet do 12-14 miesięcy. Mimo wszystko pamiętać należy, że każda sprawa jest sprawą indywidualną i zawsze mogą pojawić się szczególne okoliczności, które wpłyną na czas trwania postępowania.

Czy syndyk zajmuje wszystkie uzyskiwane przeze mnie dochody? Jeśli tak to w jakiej wysokości i przez jaki okres?

Tak. Syndyk podobnie jak komornik zajmuje uzyskiwane przez nas dochody, przy czym wysokość zajętych kwot uzależniona jest od źródła naszego dochodu. Inne kwoty są potrącane z wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę czy umowy zlecenia, a inne z pobieranej renty czy emerytury. Poza nielicznymi wyjątkami, upadłemu pozostawiona zostaje do dyspozycji kwota wolna od potrąceń, którą zapewnia ustawodawca.

Przy czym należy wskazać na zasadnicze różnice pomiędzy okresem na jaki dokonuje zajęcia dochodów komornik a na jaki dokonuje tego syndyk. Dochody zajmowane są przez syndyka jedynie przez okres trwania postępowania upadłościowego, natomiast egzekucja komornicza trwa co do zasady do momentu spłaty całego zobowiązania przez dłużnika, które powiększane jest cyklicznie o odsetki oraz koszty egzekucji.

Czy cały mój majątek podlega zajęciu przez syndyka?

Nie. Przepisy prawa wymieniają katalog przedmiotów/świadczeń, które nie podlegają zajęciu przez syndyka. Przykładowo zajęciu nie podlegają: ubrania, przedmioty użytku codziennego takie jak pralka, lodówka, przedmioty służące do wykonywania pracy zarobkowej.

W przypadku, gdy nie zgadzamy się z syndykiem, iż jakiś składnik naszego majątku podlega zajęciu zawsze może wystąpić do Sędziego – komisarza nadzorującego nasze postępowanie z wnioskiem o wyłączenie go z masy upadłości. Jeżeli Sędzia – komisarz uwzględni złożony przez nas wniosek wówczas dany składnik zostaje zwolniony od zajęcia i odtąd pozostaje w naszej dyspozycji.

Czy po ogłoszeniu upadłości mogę jeszcze zamieszkiwać w swoim mieszkaniu? Czy konieczna jest niezwłoczna przeprowadzka?

Z dniem ogłoszenia upadłości zarząd nad majątkiem przechodzi w ręce syndyka. Nie oznacza to jednak, że zostajemy „bez dachu nad głową”. Aby móc nadal zamieszkiwać w swoim mieszkaniu należy wystąpić do Sędziego – komisarza z wnioskiem o wyrażenie zgody na zamieszkiwanie w dotychczasowym miejscu. Sędzia – komisarz w postanowieniu wyrażającym zgodę wskaże jednocześnie jakie koszty związane z mieszkaniem mamy obowiązek pokrywać oraz kiedy mamy się wyprowadzić.

Czy przepisy prawa przewidują jakiekolwiek wsparcie dla upadłych, których mieszkania/domy zostały zbyte przez syndyka?

Upadli, którzy posiadali majątek w postaci mieszkania/domu, po ich zbyciu przez syndyka mogą wystąpić do Sędziego – komisarza z wnioskiem, aby z kwoty uzyskanej z ich sprzedaży wydzielona została kwota na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Wysokość tej kwoty odpowiadać musi przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości, za okres od 12 do 24 miesięcy.

ETAP IV

Zakończenie postępowania upadłościowego – oddłużenie

W jaki sposób następuje oddłużenie konsumenta w postępowaniu upadłościowym?

Głównym celem postępowania upadłościowego prowadzonego wobec konsumentów jest oddłużenie rzetelnego dłużnika. Oddłużenie następuje w dwojaki sposób tj. poprzez wykonanie planu spłaty wierzycieli lub przez umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty.

Upadły składając wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli lub umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty musi pamiętać, że jego wniosek nie jest wiążący dla Sądu.

Wydanie przez Sąd rozstrzygnięcia w przedmiocie ustalenia planu spłaty lub umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty następuje podczas rozprawy w trakcie, której przesłuchiwany jest upadły przede wszystkim co do następujących kwestii

jakie mamy kwalifikacje i ile możemy potencjalnie zarobić i ile faktycznie zarabiamy,
czy mamy niepełnoletnie albo uczące się dzieci, ewentualnie czy pod naszą opieką pozostają niedołężni rodzice lub inni członkowie rodziny,
wysokość niezaspokojonych wierzytelności i to jaką część z tego jesteśmy w stanie spłacić bez uszczerbku dla podstawowych potrzeb życiowych.

Jakie są skutki wydania postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli?

Sąd wydając postanowienie w przedmiocie ustalenia planu spłaty określa:

kwotę jaką miesięcznie będziemy musieli przeznaczyć dla naszych wierzycieli;
przez jaki czas będziemy zobowiązani do realizowania ww. spłat (maks. 36 miesięcy).

Po upływie ww. okresu czasu, Sąd sprawdza, czy dokonaliśmy wszystkich spłat na czas i wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli. Z tym momentem, pozostałe zobowiązania umarzają się.

W czasie wykonywania planu spłaty wierzycieli niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałych przed ustaleniem planu spłaty.

Upadły zobowiązany jest składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy. Do sprawozdania Upadły winien załączyć kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.

Jakie są skutki wydania postanowienia w przedmiocie umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli?

W przypadku wydania postanowienia w przedmiocie umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty, umorzeniu ulegają wszystkie zobowiązania, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości. Jeśli żaden z wierzycieli nie złoży zażalenia, albo sąd okręgowy zażalenia te oddali, nie musimy dokonywać żadnych spłat, a nasze zobowiązania umarzają się w całości.

W tym miejscu wskazać należy, iż całkowite umorzenie zobowiązań Upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli jest możliwe tylko wtedy, gdy osobista sytuacja Upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłat wierzycieli.

Czy wszystkie nasze zobowiązania ulegają umorzeniu?

Przepisy prawa wskazują katalog zobowiązań, które nie ulegają umorzeniu – także w sytuacji gdy Sąd wydał postanowienie w przedmiocie umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Należą do nich m.in.

zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
zobowiązania, których Upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.